Nông dân lại thua

Năm vừa qua Ấn Độ xuất khẩu 10 triệu tấn gạo, Việt Nam xuất khẩu hơn 7,7 triệu tấn. Tạo ra danh tiếng trên thương trường nhưng lĩnh vực này đang tồn tại nghịch lý: sản lượng gạo xuất khẩu càng nhiều, người dân trồng lúa càng bị thua lỗ.

Trong 4 năm vừa qua (2008-2012) sản lượng gạo xuất khẩu tăng lên hơn 65%, bình quân mỗi năm tăng hơn 16%. Trong khi đó, cùng thời điểm nói trên, tổng doanh thu từ xuất khẩu gạo chỉ tăng ở mức 29,5%, bình quân mỗi năm chỉ số tăng chỉ xấp xỉ 7,5%. Như vậy liên tục những năm vừa qua, sản lượng gạo xuất khẩu tăng lên hơn 16%/năm, trong khi giá trị thu được chỉ tăng xấp xỉ 7,5%/năm, mức chênh lệch gấp hơn 2 lần so với bình quân tăng xuất khẩu hàng năm. Mức tăng doanh thu chỉ bằng 50% mức tăng số lượng gạo xuất khẩu, điều đó tự nó chứng tỏ gạo xuất khẩu của Việt Nam đạt hiệu quả thấp. Đối tượng gánh chịu hệ lụy đó không phải doanh nghiệp xuất khẩu gạo mà chính là bà con nông dân. Gạo xuất khẩu với giá thấp thì đương nhiên khi mua thóc của nông dân cũng nằm ở mức thấp. Trong cùng thời điểm và sản phẩm có phẩm cấp như nhau thế mà, chẳng hiểu vì lí do gì, gạo Việt Nam xuất khẩu luôn có giá thấp hơn so với các đối thủ cạnh tranh khác. Kinh doanh mặt hàng gạo tạo ra phản ứng dây chuyền: xuất khẩu giá thấp, mua thóc của dân với giá thấp.

Nhắc lại, năm 2012, Việt Nam xuất khẩu gạo đạt tới 7,72 triệu tấn, tăng 615 ngàn tấn so với 2011. Thế nhưng tổng doanh thu từ xuất khẩu gạo 2012 lại thấp hơn 2011 với số tiền lên đến hơn 200 triệu USD. Khoản tiền "bị âm” khổng lồ đó làm cho hàng triệu người dân trồng lúa trở thành nạn nhân của xuất khẩu gạo giá thấp. Như vậy, hiệu quả kinh tế, xuất khẩu gạo 2012 tạo ra bước thụt lùi so với trước đó. Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo mải mê chạy theo số lượng hơn là tạo ra hiệu quả cho người dân trồng lúa. Nên biết rằng, trong năm 2012, Thái Lan chấp nhận mua của dân và để tồn kho gần 13 triệu tấn gạo chứ không tham xuất khẩu bằng mọi giá. Trước đây cũng như hiện nay, Thái Lan xuất khẩu gạo trước hết vì mục tiêu tạo lợi nhuận cho người dân trồng lúa. Có chung "sân chơi” xuất khẩu gạo nhưng người trồng lúa ở Thái Lan thu được hiệu quả vượt xa so với người bà con nông dân Việt Nam.

Tăng xuất khẩu gạo là cần nhưng phải tăng doanh thu ở mức tương ứng. Say sưa chạy theo số lượng nhưng nguồn thu lại giảm (thậm chí giảm mạnh) - chừng nào còn tái diễn tình trạng đó thì người dân trồng lúa còn bị thua thiệt không nhỏ từ "phong trào” xuất khẩu gạo.

Các tin mới hơn: